top of page



25.4.2007 tarihli ve 2.5.2007 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Hemşirelik Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Hemşirelik Kanunu’nun 1., 3., 4., 8., 9. maddeleri değiştirilmiş ve 2., 6., 7., 10. ve 12. maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. Hemşirelerle yaptığımız seminer çalışmalarında, hemşirelerin en çok sordukları soru, “görev ve yetkilerinin ne olduğu” sorusu olmuştur. Bu amaçla mevzuatımızı araştırdığımda hemşirelerin görev ve yetkilerinin derli toplu bir şekilde, ayrıntılı olarak belirlenmediğini gördüm. Sadece Hemşirelik Kanunu ile birkaç kanunda hemşirelerle ilgili hükümler bulunmaktadır. Kanunlarda değil de, özellikle Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nde hemşirelerin görev ve yetkilerine ilişkin ayrıntılı düzenlemeler bulunduğu görülmektedir.
Bu çerçevede ilk bakılması gereken düzenleme Hemşirelik Kanunu’dur. Kanun’un değişmeden önceki 4. maddesi hemşirelerin görev ve yetkilerini belirlemişti. Buna göre, A) Hemşireler müdavi tabip tarafından tavsiye edilen tedavi tedbirlerini uygulamaya yetkilidirler. B) Hemşireler çiçek aşısını ve acil hallerde icabeden pansumanları re\'sen tatbik edebilecekleri gibi müdavi tabibin tavsiyesi üzerine sağlık kurumlarında veya dışarıda hastalara deri altına, adale içine ve damar içine şırınga yapmaya yetkilidirler. Bu sebeple mesuliyetleri şırınganın tatbikindeki bilgisizlik, dikkatsizlik ve ehliyetsizlik hallerine münhasırdır C) Hemşireler dispanserler ve sağlık kurumlarınca görevlendirildikleri koruyucu hekimlik işlerinde halka bilcümle sıhhi tedbirleri, sağlık korunma çarelerini ve müracaat etmeleri lazım gelen sağlık kurumlarını bildirirler. Bulaşıcı hastalıklarla savaş tedbirlerini alır ve tatbik ederler.
Böylece hemşirelerin asıl görevi olarak müdavi hekim tarafından önerilen tedavi tedbirlerini uygulamak gösterilmiş, ayrıca aşı, pansuman ve enjeksiyon konusunda hemşireler yetkili kılınmış; koruyucu hekimlik ve bulaşıcı hastalıkla mücadele tedbirleri konusunda da görev verilmiştir.
Kendisine çok umut bağlanan yeni Kanun da bu konuda esasen çok belirleyici bir hüküm içermemektedir. Yeni 4. madde şöyledir:
“Hemşireler; tabip tarafından acil haller dışında yazılı olarak verilen tedavileri uygulamak, her ortamda bireyin, ailenin ve toplumun hemşirelik girişimleri ile karşılanabilecek sağlıkla ilgili ihtiyaçlarını belirlemek ve hemşirelik tanılama süreci kapsamında belirlenen ihtiyaçlar çerçevesinde hemşirelik bakımını planlamak, uygulamak, denetlemek ve değerlendirmekle görevli ve yetkili sağlık personelidir. Ayrıca aile hekimliği uygulamasına ilişkin kanun hükümleri ile bu Kanun’a dayanılarak yürürlüğe konulan mevzuattaki görevleri de yaparlar.
Hemşirelerin birinci fıkrada sayılan hizmetlerde çalışma alanlarına, pozisyonlarına ve eğitim durumlarına göre görev, yetki ve sorumlulukları Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir\".
Bu yeni hüküm ile esasen önceki hükümde olduğu gibi, hemşirelerin ana görevi olarak, hekim tarafından verilen tedavileri uygulamak gösterilmiştir. Ancak bunun dışında, hemşirelik girişimi ve hemşirelik tanılama süreci gibi esasen içeriğinin doldurulması gereken kavramlarla, hemşirelik bakımını planlamak, uygulamak, denetlemek ve değerlendirmek yetki ve görevi verilmiştir. Esasen ben hemşirelerle yapılan seminerlerde, hemşirelerin görev ve yetkilerini eğitimlerinin belirleyeceğini, mevzuatın bu konuda çok açık olmadığını söylüyordum. Görüldüğü üzere, yeni düzenleme de açık bir belirlemeden ziyade, hemşirelik girişimi, hemşirelik tanılama süreci, hemşirelik bakımı gibi kavramlar kullanarak, hemşirelerin görev ve yetkilerinin bu sınırlar çerçevesinde belirleneceğini ortaya koymaktadır. Aile hekimliğine ilişkin yeni Kanun’daki açık belirleme ve diğer mevzuata yapılan atıf dışında, Kanun ayrıca, hemşirelerin görev, yetki ve sorumluluklarının esasen Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceğini ortaya koymaktadır. Dolayısıyla konu yeni Kanun’da da ayrıntılı olarak belirlenmemiş, görev ve yetkiler hususu, yönetmeliğe bırakılmıştır.
Bu konuda da Bakanlığın bir çalışması bulunmaktadır. Hemşirelik unvan ve görev tanımları yapılarak, ayrıntılı belirlemeler yapılacağı anlaşılmaktadır. Şu an için aşağıdaki taslaktan bahsedilebilir. Ancak Kanun’un verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılacak yönetmelikte daha ayrıntılı düzenlemelerin olacağını tahmin ediyorum. Taslaktaki unvanlar şöyledir:
Eğitim Hemşiresi
Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi
Diyabet Eğitim Hemşiresi
Stoma ve Yara Bakım Hemşiresi
Nütrisyon Hemşiresi
Ameliyathane Sorumlu Hemşiresi
Ameliyathane Hemşiresi (Dolaşan ve Steril Hemşire)
Servis Sorumlu Hemşiresi
Servis Hemşiresi
Poliklinik Sorumlu Hemşiresi
Poliklinik Hemşiresi
Evde Bakım Sorumlu Hemşiresi
Evde Bakım Hemşiresi
Kemoterapi Hemşiresi
Hemodiyaliz Hemşiresi
Merkezi Sterilizasyon Sorumlu Hemşiresi
Rehabilitasyon Hemşiresi
Ayrıca belirtmem gerekir ki, Hemşirelik Kanunu’nun bu hükmü dışında mevzuatımızda bazı başka hükümler de bulunmaktadır. Örneğin, Kan ve Kan Ürünleri Kanunu, hemşireleri açıkça da olmasa yetkili kılmıştır. Söz konusu hükme göre, kan, kan bileşenleri ve ürünlerinin alınması veya transfüzyonu hekimin sorumluluğu ve denetimi altında yapılır. Böylece hemşirelerin de bu işlemleri gözetim altında olmak kaydıyla yapabilecekleri anlaşılmaktadır (md. 3/1-ç).
Ayrıca Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nin çeşitli hükümlerinde, servis ve ameliyathane hizmetleri, ilaç verilmesi, yemek, nabız, teneffüs, ısı derecesinin alınması, nöbet, bakım ve diğer konularda hemşirelere verilmiş görevler bulunmaktadır (bkz. md. 13, 16, 18, 39, 40, 48, 73, 131, 132, 184).

bottom of page