COCUK HEMŞİRESİ

Tam Kan Sayımı ( Hemogram Testi)

 

 

 

 

 

RBC (red blood cells):  Kırmızı kan hücreleri (Alyuvarlar) Oksijen taşıyan hücrelerin miktarını belirtir.
 Düşükse anemi (kansızlık) veya kan kaybı vardır. 
Yüksek olduğu durumlar ise :Yüksek rakımlı yerde yaşayanlar, KOAH(Kronik Obstruktif Akciğer Hastalıkları,astım ve bronşit gibi, böbrek hastalığı ve polisitemi hastalığıdır.

MCV (mean corpuscular volume):  Oksijen taşıyan hücrelerin ortalama büyüklüğüdür. MCV düşükse eritrositler daha ufaktır, yüksekse daha genişlemişlerdir.
Demir eksikliği anemisinde eritrositler küçülür dolayısıyla mcv değeri düşük çıkar. B12 vitamini eksikliği anemisinde ise eritrositler büyümüştür, MCV yüksektir. 

Hb (Hemoglobin): Kandaki toplam hemoglobin miktarını gösterir. Anemilerde hemoglobin değeri düşer. 

MCH: Eritrositlerdeki hemoglobin miktarını gösterir. 

MCHC: Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration: Eritrosit hemoglobin konsantrasyonunun yüzde olarak ifadesidir.

Hct (Hematokrit): Kandaki hemoglobin ve eritrosit miktarının bir ölçüsüdür. Anemi, lösemi, kan kaybı gibi durumlarda azalırken vücudun su kaybettiği durumlarda (örneğin ishal) veya polisitemi'de artar.

 PLT (Platelets): Trombositlerdir. Pıhtılaşmayı sağlayan hücerelerdir. 

WBC (White Blood Cells-Leukocytes): Beyaz kan hücreleri(Akyuvarlar) Vücudun savunma ve bağışıklık hücrelerinin yani lökositlerin toplamını gösterir.  Enfeksiyon hastalığı veya lupus gibi kronik iltihabi hastalıklarda yükselir.  Ayrıca lösemi'de yükselir. Düşük değerlerde çıktığında ise lökosit yapımını bozan ciddi bir hastalık vardır.  Örneğin bazı kanserlerde, kemik iliği hastalarında, AIDS'te, viral enfeksiyonlarda  lökosit miktarı (WBC) düşüktür.

PNL: (Nötrofiller) Bakteriyel enfeksiyonlarda artar.

Lymphocytes: (Lenfositler) Viral enfeksiyonlarda ve bazı kronik hastalıklarda artarken  HIV enfeksiyonu yani AIDS'te düşer. 

Eosinophils: (Eozinofiller) Allerjide ve paraziter hastalıklarda yükselir. 

Kan sayımı testi ile ilgili soru sormak ve tahlilerinize dair bilgi almak için aşağıdaki bölüme sorunuzu sorabilirsiniz.

BIYOKIMYA:

 

 

 

 

CA: Kalsiyum:Endokrin ve metabolik bozuklukların değerlendirilmesinde kullanılır. Ayrıca kemik için de önemlidir. Kemik metastazları, akromegali gibi durumlarda kalsiyum düzeyi artarken D vitamini eksikliği, magnezyum eksikliği, kronik böbrek yetmezliği gibi durumlarda kalsiyum düzeyi azalır.

PHOS: Fosfor

Fosfor metabolizmasının ve kalsiyum-fosfor dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Normal Değerler : 0-5.5 U/L . Böbrek yetmezliği ve akromegali gibi durumlarda fosfor düzeyi artarken D vitamini eksikliği ve kusma gibi durumlarda fosfor düzeyi azalır.

Fosfor insan hücresinde asit-baz dengesi, kalsiyum metabolizması gibi çok önemli reaksiyonlarda rol oynayan bir maddedir. Vücuttaki fosforun %85 kadarı kemikte fosfat formunda depolanır. Kan düzeyi kan kalsiyum ve kan pH değişimlerinden etkilenmektedir. Kalsiyumda olduğu gibi bağırsaktan emilimi, idrarla atılımı ve hücre içine toplanması ya da hücreden bırakılması gibi düzenlemelerle kan düzeyi ayarlanmaktadır.Yine kalsiyum gibi parathormondan etkilenmektedir. Yemeklerden sonra düzeyi değiştiğinden 12 saatlik açtıktan sonra ölçümü yapılmalıdır.

Fosfatın Artığı Durumlar : Hipoparatiroidide fosfor artar , Fosfatın Azaldığı Durumlar : Hiperparatiroidi durumunda değerleri azalır.

UREA: Üre

Böbrek fonksiyon testlerinden biridir. Protein metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır.Normal Değerler : 5 - 25 mg/dL. Düz tüpün yanı sıra 24 saatlik ya da spot idrar ile de çalışılabilirYüksek proteinli diyet gibi durumlarda üre düzeyi artarken düşük proteinli diyet, gebeliğin son dönemleri ve ağır karaciğer hastalıkları gibi durumlarda üre düzeyi azalır.

GLU: Glikoz

Karbonhidrat metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Normal Değerler : 75-115 mg/dL . Açlık kan şekeri olarak ölçülür.

TP: Total Protein

Böbrek ve karaciğer hastalıklarının takibinde kullanılır. Kronik karaciğer hastalıkları ve yanık gibi durumlarda total protein düzeyi azalır.

HB: Hemoglobin

Anemi, kan kaybı vb. durumların değerlendirilmesinde kullanılır. Egzersiz, yanık, aşırı kusma ve yüksek rakım gibi durumlarda hemoglobin miktarı artarken anemi gibi durumlarda miktarı azalır. index

UA: Ürik Asit

Gut ve diğer pürin metabolizma bozukluklarının tanı ve takibinde kullanılır. Normal Değerler : Erkek : 2.5-8.0 mg/dL , Kadın : 1.5-6.0 mg/dL. Gut, böbrek yetmezliği, lösemi ve ağır egzersiz gibi durumlarda ürik asit düzeyi artar.

BİL-D: Bilirubin (Direk)

Karaciğer ve safra kesesi fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Normal Değerler : 0-5.5 U/L. Bilirübin kandaki eritrosit (kırmızı küre) lerin parçalanması sonucu ortaya çıkar. Bazı metabolik hastalıklar, karaciğer hastalıkları, safra yolları hastalıkları, yada kan kırmızı kürelerin vücutta hızlı yıkılmalarını takiben kanda değerleri yükselebilir.

BİL-T: Bilirubin (Total)

Karaciğer ve safra kesesi fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Normal Değerler : 0-5.5 U/L Bilirübin kandaki eritrosit (kırmızı küre) lerin parçalanması sonucu ortaya çıkarBazı metabolik hastalıklar, karaciğer hastalıkları, safra yolları hastalıkları, yada kan kırmızı kürelerin vücutta hızlı yıkılmalarını takiben kanda değerleri yükselebilir.

SGOT-AST-SGPT-ALT-GGT:

Kısaltmalar ile gösterilen bu testler karaciğer fonksiyon testleri anlamına gelir. Karaciğerin etkilendiği düşünülen hastalıklarda hekim tarafından istenilir. Örneğin alkol bağımlılarında, bu testler bakıldığında istenilen değerlerin yükseldiği görülür. Fiziksel muayenesinde karaciğer ağrılı olabilir.

GGT:

(gama-Glutamil-Transferase) olarak isimlendirilen değer böbrek, pankreas, karaciğer, safra kesesi ve prostat epitel (deri) dokusunun hücre mebranında bulunan bir enzimdir. GGT; alkol ve bazı ilaçların etkisi ile yada akut kolesistit ( kolon iltihabı), akut pankreatit( pankreas iltihabı), karaciğer nekrozu( karaciğer dokusunun kansız kalması), ve karaciğer metastazlarında artış gösteren bir enzimdir.

SGOT; Karaciğer hastalıkları, kalp hastalıklarında yükselebilir.

SGPT; Karaciğer hastalıkları, kalp hastalıkları ve bazı maddelerin (ilaçlar) karaciğerdeki toksik etkileri ile kandaki değeri artabilir. Tüm bu testler genellikle karaciğerden kaynaklanan hastalıkların şüphe edilmesi durumda kanda bakılan testlerdir.

ALT: Alanin Aminotransferaz

Karaciğer fonksiyon testlerinden biridir. Siroz, akut hepatit gibi karaciğer hastalıkları, kalp krizleri, kullanılan bazı ilaçlar, kas zedelenmeleri, akut ve böbrek yetmezliği gibi durumlarda ALT düzeyi artar. index

AST: Aspartat Aminotransferaz

Bütün vücut dokularında bulunmakla beraber, karaciğer, kalp ve iskelet kası en çok bulunduğu hücre içi olarak yer alan bir enzimdir. Herhangi bir nedene bağlı olarak karaciğer hücre zedelenmesi veye hasarı, kalp ve iskelet kası travması, kalp yetmezliği ve ağır egzersiz gibi durumlarda miktarı artar.Bununla birlikte böbrek yetmezliği ve B vitamini eksikliklerinde düzeyi azalabilir.

GGT (GAMAGLUTAMİLTRANSFERAZ)

Karaciğer hastalıklarında ve özellikle alkole bağlı karaciğer hastalıklarında daha değerli bir enzimdir. Ayrıca safra kesesi taşı, bu taşa bağlı safra yolları tıkanıklığı, pankreas hastalıklarında da kan değeri yükselir..

ALP: Alkalen Fosfataz

Karaciğer, safra kesesi ve kemik dokusuna bağlı hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. Normal Değerler : 30-1 20 U/L Siroz, gebelik ve çocukların büyüme dönemlerinde ALP düzeyi artar. Karaciğer ,pankreas hastalıklarında, safra yollarının taş ile tıkanmasında Paratiroid bezin fazla çalıştığı durumlarda, bazı kemik hastalıklarında değerleri yükselebilir.

LDH: Laktat Dehidrogenaz

Kalp ve karaciğer hastalıklarının tanısında kullanılır. Orak hücre anemisi ve lenfoma gibi durumlarda miktarı artar.

HDL, LDL

Koroner kalp hastalığı riskinin değerlendirilmesinde kullanılır.Kan kolesterol seviyesi parmak ya da kolunuzdan alınan kan örneğinden ölçülür. Bu testte total kolesterol ve iyi kolesterol (HDL) seviyeniz belirlenir. Kan testi öncesi aç olmanız ya da özel bir şey yapmanız gerekmez. Ancak bu verilerin sonucunda kötü kolesterol (LDL) seviyesinin direkt ölçümü gerekebilir, bu test için aç olmanız şarttır. Kötü kolesterol seviyesi doktorunuza kalp hastalığı riskinizle ilgili daha fazla bilgi verir ve tedaviyi belirlemede yardımcı olur.

TK: Total Kolesterol

VLDL-K: VLDL Kolesterol

Lipit metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır.

CK-MB: Kreatin Kinaz (CK)

İskelet ve kalp kasında dejenerasyona yol açan durumların değerlendirilmesinde kullanılır. Ağır egzersiz, gebeliğin son dönemleri ve doğum gibi durumlarda miktarı artar.

AMYL: Amilaz

Pankreas fonksiyon testlerinden biridir. Normal Değerler : 60-180 U/L. Alkol kullanımı miktarını artırırken pankreas yetmezliği amilaz düzeyini azaltır.Başlıca üretim yeri pankreas olması sebebiyle özellikle akut pankreatit, kronik pankreatit, kolesistit gibi rahatsızlıklarda kan değeri yükselir.

TG: Trigliserid

FE: Demir

Her türlü anemi, demir eksikliği ve demir zehirlenmesinin değerlendirilmesinde kullanılır. Demir eksikliği anemisi gibi durumlarda demir düzeyi azalır.

Sodyum

Elektrolit ve su dengesinin değerlendirilmesinde kullanılır.

Potasyum

Elektrolit ve asit-baz dengesinin değerlendirilmesi ile böbrek fonksiyonlarının takibinde kullanılır. Trombositoz, lösemi, hemoliz, doku hasarı, akut böbrek yetmezliği, ağır egzersiz ve şok potasyum düzeyini artırırken kronik açlık ve kusma ise düşürür.

Klorür

Elektrolit dengesi ve asit-baz ile su metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır. Aşırı kusma gibi durumlarda miktarı azalır.

Magnezyum

Mg metabolizması ve elektrolit dengesinin değerlendirilmesi ile gebelikte hipertansiyon (preeklampsi) tedavisi uygulanan hastaların takibinde kullanılır. Gebelikte Mg düzeyi düşer.

Kreatinin

Böbreğin çalışması hakkında bize bilgi verir.Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Böbrek hastalıkları ve şok kreatinin düzeyini artırır. Böbrek hastalıkları ve yetmezliklerinde, enfeksiyon ve sıvı kayıplarında, böbrek sonrası üriner sistem tıkanıklıklarında kan değeri yükselir.

Kreatinin Klerensi

Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde ve böbrek hastalıklarının takibinde kullanılır. Burada ise böbrek hastalıkları ve şok kreatinin klerensi düzeyini azaltır.

AKŞ: Açlık Kan Şekeri

Karbonhidrat metabolizmasının değerlendirilmesinde kullanılır.

TKŞ: Tokluk Kan Şekeri

Genelde yemeğin 2. saatinde bakılır.

OGTT ve OGL: Şeker yüklemeleri

Albumin

Albumin; Karaciğer tarafından sentezlenen ve pek çok iyon, metabolit, ilaçları bağlayan bir proteindir. Sağlıklı yetişkin karaciğerinde günde 12-14 gram kadar albümin sentezi yapılır. Karaciğer sirozu, malnutrisyon dediğimiz bir tür beslenme bozuklukları , kanser hastaları gibi pek çok hastalıkta albümin değeri düşer.

Lipaz

Pankreas fonksiyon testlerindendir.

DBK: Demir Bağlama Kapasitesi

Serum demir düzeyinin değerlendirilmesinde kullanılır.

Transferrin: Plazmada demir transportunu sağlayan major proteindir. Demir eksikliği anemisi, gebelik ve östrojen kullanımında transferin düzeyi artar.

Trombosit sayısı

Kanın pıhtılaşmasını sağlayan şekilli elemanlardır. Eksikliğinde kan yeterli sürede pıhtılaşmayacağı için ağır kanamalara neden olabilir. Bu nedenle trombosit değeri vücut için önemli bir bulgudur. Eksikliğinde periferik yayma denilen ikinci bir test ile trombositlerin durumu incelenir. index Operasyon yada doğum gibi kanamanın fazla olabileceği uygulamalardan önce KZ ( Kanama Zamanı) ve PZ (Pıhtılaşma Zamanı) olarak adlandırılan iki test daha yapılarak kişinin kanamaya karşı direnci ölçülür. KZ ve PZ testleri parmağa batırılan lancet( steril iğne) ile çıkan kanın hangi sürede duracağı hesaplanarak yapılır.

Hepatit Tahlilleri

Hepatit Paneli ( Eliza )

HBsAg:

Akut veya kronik HBV (Hepatit B Virüsü) enfeksiyonlarının tanısında kullanılır. HBV enfeksiyonu sırasında serumda ortaya çıkan ilk serolojik markerdir. HBsAg’nin 6 aydan uzun süre bulunması kronik taşıyıcılık veya kronik karaciğer hastalığının göstergesidir.

Anti-HBs:

HBV’ ye karşı immünitenin tespitinde kullanılır. HBV enfeksiyonunun bitişiyle beraber (HBsAg kaybolduktan sonra) anti-HBs oluşur. Ayrıca HBV aşılamasından sonra immünitenin tespitinde de kullanılır.

Anti-HAV IgM:

Akut HAV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. 15–45 günlük bir inkübasyonu takiben semptomların ortaya çıkması ile beraber kanda görülür ve genelde 3–6 ay pozitif kalır.

Anti-HAV Total:

Hepatit A’ya karşı immünitenin olup olmadığının değerlendirilmesinde kullanılır.

HBeAg:

HBV enfeksiyonunun takibinde kullanılır. Enfeksiyonun erken evrelerinde, HBsAg’den sonra ortaya çıkar. Virüste aktif viral replikasyonun olduğunu gösterir.

Anti-HBe:

HBV enfeksiyonunun takibinde kullanılır. HBeAg ortadan kaybolduktan sonra görülür. Anti-HBe pozitif olan kronik taşıyıcıların karaciğer histolojileri ve karaciğer fonksiyon testleri genellikle normaldir.

Anti-HIV:

HIV tanısında kullanılır. (Aids)

Anti-HCV:

HCV enfeksiyonunun tanısında kullanılır. Genelde HCV enfeksiyonunun geç evresinde kanda bulunur. Anti-HCV’nin bulunması immüniteyi sağlamaz. Pozitif sonuçlar diğer yöntemlerle doğrulanmalıdır.

Protrombin zamanı sıkça istenen bir koagulasyon testidir.Ameliyat öncesi istendiği gibi genel olarak kanın pıhtılaşmasını sağlayan sistemlerde oluşan bozuklukları araştırmaya yarayan bir testdir.Protrombin zamanı testi,hekimler ve hastalar arasında farklı kısaltmalarla da adlandırılmaktadır.PTZ ve PT olarak da bilinmektedir.Burada en sık kullanılan kısaltması olan PTZ ismiyle anlatılacaktır.

Protrombin Zamanı Testi (PTZ)

 

 

karaciğerin fonksiyonel gücünü , rezervini gösteren en iyi testlerden birisidir. karaciğer bir çok koagulasyon(pıhtılaşma) faktörünün yapım yeridir. Özellikler faktör, 2,7,9 ve 10 bu pıhtılaşma sistemi faktörlerine örnektir.Karaciğer bozuk ve bunları yapamıyorsa, pıhtılaşma sorunu olur. Kanamaya eğilim oluşur.Bu da önemli sağlık sorunlarına yol açar.
Son yıllarda PTZ, INR değeriyle de birlikte değerlendirilmektedir.PTZ,pıhtılaşma mekanizmasındaki ekstrensek sistem ve genel yoldaki yeterliliği değerlendirmek için kullanılır 
PTZ Normal Değerleri:10 – 14 sn Kritik Değer:20 saniye INR sonuçlarına göre değerlendirme ise aşağıda verilmiştir.
Antikoagulan ilaç kullananlarda (Coumadin) (Kumadin) aşağıdaki INR sonuçlarına göre tedavi dozu planlanır. 
Kumadin kullanmak için uygun INR değerleri 

* Derin ven trombozu profilaksisi 1.5-2.0 
* Ortopedik Cerrahi 2.0-3.0 
* Derin ven trombozu 2.0-3.0 
* Atrial fibrilasyon daki hastalarda emboliden korunma 2.0-3.0 
* Pulmoner embolism 3.0-4.0 
* Prostetik kapak profilaksisi 2.5-3.5 

PTZ değerinin yüksek çıktığı durumlar ise aşağıda bilgilerinize sunulmuştur. 

-Siroz, 
-Hepatit, 
-Vitamin K eksikliği, 
-Salisilat intoksikasyonu,
-Safra kanalı tıkanıklıkları, 
-Kumadin Tedavisi, 
-Yaygın Damar İçi Pıhtılaşma (DIC) 
-Masif kan transfüzyonu, 
-Herediter faktör eksikliği.

 

Sedimentasyon 

Sedimantasyon tahlili ile eritrositlerin( alyuvarların) çökme hızları ölçülür. ESR ismi de verilen bu test birçok hastalıkta tanıya yardımcı bir inceleme olarak kullanılır. 
Sedimentasyon tahlilinin normal sınırların dışına çıkması bir hastalık durumunu gösterir ama hastalığın türü ve yapısı hakkında bilgi vermez. 
Herhangi bir şikayet ile doktora başvuran kişide sedimantasyon testi ile alyuvarların çökme hızının ölçülmesi, tanıya giderken atılacak adımların yönünü belirler. 
Sedimantasyon testinin normal değerleri kadınlarda ve erkeklerde farklılık gösterir. Normal  sedimentasyon değerleri;  kadınlar için 8, erkekler için 5'dir. 
Üst sınırı ise; kadınlar için 20, erkekler için 15'dir.

Sedimentasyon tahlili yaşlılarda herhangi bir sebep olmaksızın hafifçe yükselebilir. Gebelerde ise gebeliğin dördüncü ayından itibaren yükselmeye başlar ve doğumdan sonraki 3-8 hafta yüksek kalır.
Birçok hasta sedimentasyon testi yüksek çıkınca hemen paniğe kapılmakta ve ciddi bir hastalığa yakalanmış olmasından şüphe duymaktadır.Oysa sedimentasyon testinin yüksekliği asla tek başına bir hastalık tanısı koydurmaz. 

Sedimentasyon Testinin Düşük Çıktığı Durumlar:

Virüs hastalıkları ,.
Mononükleoz,
Polisitemi,
Talesemi minör 

Sedimentasyon Testinin Yüksek Çıktığı Durumlar: 

 Enfeksiyon hastalıkları ve iltihabi durumlar .
 Tümörler 
 Tüberküloz .
 Romatizmal ateş,.
 Romatoid artrit .
 Kollajen Doku Hastalıkları 
 Glomerüloreflit 
 Miyokard Enfarktüsü