Endokrinoloji, Diyabet ve Metabolizma Hastalıkları

E-Randevu Al

Bölüm Hakkında

 

İç salgı bezleri, bu bezlerin fonksiyonları, salgıladıkları hormonlar ve metabolizma hastalıkları endokrinolojinin konusudur.

Endokrin sistem organları olan iç salgı bezlerinin salgıladıkları hormonların azlığı, fazlalığı ve bu bezlerin tümörleri endokrinolojinin konularıdır. Bunların yanında diyabet (şeker hastalığı), obezite (şişmanlık), beslenme ve diyet, kolesterol ve trigliserid (kan yağları) yüksekliği, ürik asit yüksekliği, metabolik sendrom, vitaminler (özellikle D vitamini) ve minerallerin metabolizması (özellikle kalsiyum) ve osteoporoz (kemik erimesi) gibi metabolizma hastalıkları endokrinolojinin alanına girmektedir.

Şeker hastalığı (DİYABET)

ŞEKER HASTALIĞI NEDİR? NİÇİN ŞEKER HASTASI OLURUZ?

Vücudumuzda midenin arka kısmında pankreasadında bir bez bulunur. Bu bez kan şekerini düzenleyen hormonlar salgılar. Bu hormonlardan biri insülindir. İnsülinin salgılanamaması ya da etkisiz kalması sonucu hücrenin enerjisini karşılamak gibi çok önemli bir görevi olan şeker(glukoz) hücreye giremez. Hücreye giremeyen bu şeker kanda birikir. Kanda normal bulunması gereken miktardan daha fazla bulunur. Bu da bütün hücrelere zarar verir. Çünkü fazla şeker vücutta zehir gibidir. Şeker hastalığı aileden gelen (kalıtsal) ve çevresel faktörlere bağlanmaktadır.

ŞEKER HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

• Çok fazla su içme ve içme isteği,

• İştahın açılması ve fazla yemek yeme,

• Çok sık idrara çıkmak ve geceleri bunun için sık sık uyanmak,

• Ciltte kuruma,

• Sürekli halsizlik ve yorgunluk, çabuk yorulmak,

• Yaraların geç iyileşmesi,

• Bazen bulanık görmek gibi belirtileri vardır.

•  

• ŞEKER HASTALIĞI TANISI NASIL KONULUR?

Tanı için idrar ve kanda çeşitli kimyasal testler yapılır.

İdrarda şeker bulunması: Sağlıklı bir kişide idrarla şeker kaybı farkedilemeyecek düzeyde iken şeker hastalarında bu miktar fazladır ve hastalığın şiddetine göre değişir.

Açlık kan şekeri düzeyi: Bu düzey normalde 126 mg/dl nin altında olmalıdır.Bunun üzerindeki değerler şeker hastalığında tanı konulması için önemlidir. Bununla birlikte günün herhangi bir zamanında yapılan şeker ölçümü 200 mg/dl nin üzerinde ise kişi şeker hastasıdır.

Glukoz tolerans testi (GTT): Bu test şeker hastalığı teşhisi konmasında çok önemlidir. Kişi aç iken vücut ağırlığının kg’ı başına 1 gr şeker(glukoz) verilir. Şeker hastası olmayan bir kişi için sonraki 2 saat içinde ortalama 90 mg/dl’den 120-140 mg/dl’ye kadar çıkar ve normalin altına döner. Fakat şeker hastası olan birinde zaten açlık kan şekeri 110 mg/dl nin üzerinde olduğundan bu test uygulandığında çok daha fazla artış gösterir, ve ancak 4-6 saat sonra düşer, ama ilk düzeyinin altına inmez.

Soluğun aseton kokması: Şeker hastalarının soluk verme sırasında nefesleri aseton şeklinde kokar. Çünkü aseton nefes verirken buharlaşır.

 

İnsülin Çeşitleri

İnsülin çeşitlerini farklı başlıklar altında incelemek mümkündür. İnsülin çeşitleri en çok etki sürelerine göre değerlendirilmekte olup, bunun yanında yoğunluklarına ve doğallıklarına göre de ayrılabilirler. 

 

1 - Etki sürelerine göre insülin çeşitleri

İnsülin etki süreleri kısa, orta ve uzun olarak ayrılabilir fakat, orta ve uzun sürede etki edenlere genel olarak bazal insülinler denir. 

 

* Kısa Etkili İnsülinler

Yemeklerden yaklaşık yarım saat önce uygulanırlar. Renkleri berraktır. Etki başlama süreleri 30 - 60 dakika olup, toplam etki süreleri 5 ile 8 saat arası değişmektedir. Lispro ve Aspart gibi yapay çeşitleri de bulunmakla beraber, Actrapid ve Humulin-R insan kaynaklı doğal insülinlerdir. Uygulama şekli, deri altı, kas içi ve damar içi şeklindedir.

 

* Orta Etkili İnsülinler

İnsan kaynaklı doğal insülinler olup, renkleri bulanıktır. Uygulama zamanı kısa etkili insülinler ile aynıdır. Toplam etki süresi 12 - 24 saattir ve etki başlama süresi 2 ile 4 saat aralığındadır. Cilt altına uygulanırlar. Örnek : Humulin-N, İnsulatard

 

* Uzun Etkili İnsülinler

Etki başlama süresi yaklaşık 1 saattir. Uygulama zamanı için açlık veya tokluk önemli değildir. Orta etkili insülinler gibi cilt altına uygulanırlar. Toplam etki süresi ise yaklaşık bir gündür. Renkleri berrak olan bu çeşitler, insülin benzeri yapay ürünlerdir. Örnek : Lantus, Levemir

 

Yukarıda tanımlanan gruplar haricinde hızlı etkili insülin çeşitleri de mevcuttur. Bu grubun temel özelliği ise etki başlama sürelerinin diğerlerine göre daha kısa oluşudur. Genellikle karışım insülin çeşitleri bu gruba girer. Örneğin; Humalog, Novorapid, Novomix 30.

 

2 - Yoğunluklarına göre insülin çeşitleri 

Tamponlanmış, kristalize ve hazır karışım olmak üzere üçe ayrılırlar.

 

3 - Doğallıklarına göre insülin çeşitleri

Doğallıklarına göre iki çeşit insülin bulunmaktadır : İnsandan elde edilen doğal insülinler, yapay veya sentetik insülin benzeri ürünler.

 

ENDOKRİN ORGAN VE SİSTEMLERE GÖRE BAŞLICA ENDOKRİNOLOJİK HASTALIKLAR

Hipofiz Bezi Hastalıkları

• Hipofiz bezi yetersizliği (HİPOPİTUİTARİZM)

• Prolaktin (süt hormonu) hormon fazlalığı (PROLAKTİNOMA)

• Kortizol hormon fazlalığı (CUSHİNG HASTALIĞI)

• Büyüme hormonu (GH) fazlalığı (AKROMEGALİ)

• Büyüme hormonu eksikliği ve kısa boy (daha çok pediatrik endokrinoloji konusu olmakla birlikte bazen erişkinde de görülebilir)

• Şekersiz şeker hastalığı (DİYABETES İNSİPİDUS)

Tiroid Bezi (Guatr) Bezi Hastalıkları

• Guatr (Tiroid bezi büyümesi)

• Tiroid bezi fazla çalışması ( HİPERTİROİDİ/ zehirli guatr)

• Tiroid bezi az çalışması (HİPOTİROİDİ)

• Nodüllü tiroid hastalıkları

• Tiroid bezi iltihabi hastalıkları (TİROİDİTLER)

• Hashimoto hastalığı

• Tiroid kanserleri

Paratiroid Bezi Hastalıkları

• Paratiroid hormon fazlalığı (HİPERPARATİROİDİ)

• Paratiroid hormon eksikliği (HİPOPARATİROİDİ)

Böbrek Üstü Bezi (Adrenal Veya Sürrenal) Hastalıkları

• Kortizol hormon fazlalığı (CUSHİNG SENDROMU)

• Kortizol hormon eksikliği (ADDİSON HASTALIĞI)

• Aldosterone hormon fazlalığı (HİPERALDOSTERONİZM /CONN SENDROMU)

• Adrenalin hormon fazlalığı (FEOKROMOSİTOMA)

Yumurtalıklar (Over) Ve Hastalıkları

• Kadınlarda cinsel hormon eksiklikleri (HİPOGONADİZM)

• Polikistik over sendromu (adet görmeme, kilo alma ve kıllanma)

• Tüylenme (HİRSÜTİZM)

Testis Ve Hormonları

• Testosterone hormon eksikliği (HİPOGONADİZM)

• Erkekte meme büyümesi (JİNEKOMASTİ)

• Ereksiyon sorunları ve impotans (hormonal nedenli /testosterone eksikliği)

• Testis ve penis gelişmemesi ile sakal çıkmaması (HİPOGONADİZM)

 

ENDOKRİNOLOJİNİN İLGİLENDİĞİ METABOLİK VE DİĞER  HASTALIKLAR

• Şeker hastalığı (DİYABET)

• Şeker düşmeleri (HİPOGLİSEMİLER)

• İnsülin direnci sendromu (METABOLİK SENDROM) (obezite, insülin direnci, hipertansiyon, şeker yükselmesi…)

• Kilo sorunları özellikle fazla kilo (OBEZİTE) ve beslenme, kilo kontrolü

• Gebelikte gebelik diyabeti ve gebelerde tiroid hastalıkları

• Kemik erimesi (OSTEOPOROZ)

• Bazı vitamin ve minerallerle ilgili hastalıklar (özellikle D vitamini ve kalsiyum metabolizması)

• Kolesterol ve kan yağlarının (Trigliserid) yüksekliği

• Ürik asit yüksekliği

• Endokrinolojik tümöral hastalıklar (NÖROENDOKRİN TÜMÖRLE

•